Tom Metcalfe*
Soğuk Savaş sırasında Orta Doğu’da casus uydular tarafından kaydedilen ve artık gizliliği kaldırılan fotoğraflar, Suriye ve Irak çöllerinde şimdiye kadar bilinmeyen yüzlerce Roma kalesinin olabileceğini gösteriyordu. Bu, Romalılar ile doğudaki düşmanları arasındaki eski sınırın devam eden bir savaştan ziyade bir kültürel alışveriş yeri olduğunu ortaya çıkardı.
Antoine Poidebard’ın 1920’li ve 1930’lu yıllarda çektiği hava fotoğraflarından elde edilen kanıtlar sayesinde araştırmacılar, şimdiye kadar MS 2. ve 3. yüzyıllarda bölgede Roma ordusu tarafından inşa edilen yaklaşık 100 kalenin kalıntılarından haberdardı. Rahip, arkeolog ve pilot Poidebard, çift kanatlı uçağından gördüğü kale kalıntılarının kabaca kuzeyden güneye uzanan bir savunma sınırı oluşturduğunu fark etti ve bu keşif, bunların Perslerin ve göçebelerin akınlarına karşı kalıcı bir askeri engel teşkil ettiği teorisine yol açtı. bölgenin kabileleri.
BEKLENEN 400 KALE HARİTASI ORTAYA ÇIKTI
Öte yandan, 1960-1986 yılları arasında Amerikan ‘CORONA’ ve ‘HEXAGON’ uyduları tarafından çekilen fotoğraflarda, bunların dünya genelinde ticaret kervanlarının ve askeri birliklerin ulaşımını ve bağlantısını kolaylaştırmak amacıyla kullanıldığı anlaşılan bir düzende inşa edilmiş yaklaşık 400 bina görülüyor. sadece bir savunma aracı olarak hizmet vermekten ziyade bölge. Beklenen kale kalıntılarını ortaya çıkardı.
Casus uydu keşifleri ve bunların antik tarih üzerindeki etkilerini konu alan 25 Ekim Çarşamba günü yayınlanan çalışmanın başyazarı Dartmouth Koleji’nden arkeolog Jesse Casana, ‘Antiquity’ dergisine şunları söyledi: “Bu kalelerin iki dünya arasında bir sınır belirlediği görüşü. Her iki tarafın da hatalı olduğu açık.” “dedi.
Casana, “İnsanları dışarıda tutacak duvarlara benzemiyorlar” dedi. “Aslında seyahati kolaylaştırmak için planlanmış gibi görünüyorlar” dedi.
‘Daha çok yere uçsaydı daha çok kale keşfederdi’
1934’te yayımlandı ve bir dönüm noktası oldu. ‘La trace de Rome dans le désert de Suriye’ Peder Poidebard (Suriye Çölünde Roma Harabeleri) adlı kitabında, MS 224 yılına kadar Partların ve daha sonra Sasanilerin egemenliği altında kalan Pers devleti ile sınır hattında olduğunu düşündüğü 116 Roma kalesinin yerini tespit etti. . Kalelerin, 3. yüzyılın sonlarında İmparator Diocletianus döneminde Suriye boyunca inşa edilen ‘Strata Diocletiana’ (Diocletianus Yolu) adı verilen askeri bir rotayı izlediğini varsaydı.
Ancak Casana, savunma sınırı gibi görünen şeyin aslında ‘önyargılı keşif’ eseri olduğunu ve Poidebard’ın çığır açan araştırmasının arkeolog ve tarihçi nesillerine özgü olmasına rağmen sınırın gerçek durumunu yansıtmadığını belirtti. Casana, “Uçağını her yere uçurmuş olsaydı, çok daha fazla kale keşfederdi” dedi. “Fakat o zamanlar bunu yapabilecek yeteneğe veya teknolojiye sahip değildi” dedi.
Onlarca Casus Uydu Detaylı Fotoğraf Çekti
Söz konusu teknoloji, ABD’nin CORONA casus uydusunun uçmaya başladığı 1960 yılına kadar mevcut değildi. Casusluk programı 1972 yılına kadar sürdü ve askeri keşif alanları üzerinde ayrıntılı fotoğraflar çekmek üzere tam olarak senkronize edilmiş 130 uyduyu içeriyordu. 1986 yılına kadar devam eden HEXAGON programı kapsamında 19 uydu daha yörüngeye gönderildi. Sinema kutuları ABD ordusu tarafından uydulardan düşürülüp Dünya’ya düşürüldü ve Pasifik Okyanusu’nda toplandı.
Casana, bazı sinema kutularının kaybolduğunu ancak ABD Hava Kuvvetleri uçakları tarafından bulunanların arasında Poidebard’ın 30 yıl önce incelediği alanın fotoğraflarının da yer aldığını belirtti. 1995 yılında CORONA uydularının, 2019 yılında ise HEXAGON uydularının sağladığı görüntüler ABD tarafından kaldırıldı.
SİLİNMEK ÜZERE SINIR
Yarım yüzyıl önce Orta Doğu’da çekilen bu casus uydu fotoğrafları, arkeologlara bölgenin toprağının geçmişte nasıl göründüğüne dair benzersiz bir kayıt sağladı. Görüntülerde tespit edilen arkeolojik kalıntıların çoğu o dönemden bu yana şehirlerin hızla genişlemesi, inşa edilen barajlar ve savaşlar nedeniyle yok olmuş durumda.
Casana, Poidebard’ın gökyüzünden yaptığı araştırmalar ile Soğuk Savaş döneminde toplanan görüntüler arasında son birkaç on yılda büyük değişiklikler yaşandığını belirtti. Casana ayrıca Poidebard’ın uçağından tespit ettiği 116 Roma kalesinden sadece 38’inin uydu fotoğraflarında tespit edilebildiğini belirtti.
Ancak bu 38 kale, Dartmouth College’daki araştırmacıların Poidebard’ın araştırmasını geliştirmelerine yardımcı oldu. Ardından uydulardan elde edilen 2 binden fazla fotoğrafı tek tek inceleyerek yaklaşık 777 bin kilometrekarelik alanda 10 binden fazla beklenen arkeolojik alanı belirlediler. Bu alanların sayısı daha sonra Poidebard’ın belirlediği büyüklük ve eyalet kurallarına göre büyük olasılıkla Roma kaleleri olan 396 alana indirildi. Çoğu kare şeklindedir ve her iki tarafı da 50 ila 100 metre uzunluğa ulaşır; Ancak bazıları bundan çok daha büyüktür.
YENİ KALE DAĞITIM PLANI POIDEBARD’IN GÖRDÜĞÜNDEN FARKLI
Yeni kale dağıtım planı, Suriye’nin güneybatısındaki Şam ve Busra şehirlerinden Türkiye sınırındaki Nisibis’e (şimdi Nusaybin olarak biliniyor) kadar uzanan Diocletianus Yolu boyunca bir inşaat hattı tespit eden Poidebard’ın gördüklerinden oldukça farklı. Casana’nın araştırma ekibi, Diocletianus Yolu’nun doğusunda, Dicle Nehri’nin Irak kısmında, Musul kenti yakınlarında bulunuyor; çok daha batıda, Suriye’de Halep civarında; Özellikle Suriye’nin batısında yer alan, su kaynakları sınırlı ve aşırı kurak olan Cezire bölgesinde kalelerin bulunduğunu tespit etti.
Bu kalelerin çoğu, doğuya bakan sabit bir uç yerine, Batı Suriye ile Dicle Nehri arasında bir ağ oluşturuyor gibi görünüyor. Casana’ya göre bu, bölgede seyahat eden ticaret kervanlarıyla habercileri ve savunma askeri işlevlerini desteklediklerini ortaya koyuyor. Casana, “Gollerin dağılımı gerçek bir şoktu” dedi. “Sınırda hat oluşturduklarını düşünerek büyüdüm ama öyle değildi” dedi.
BİR İMPARATORLUĞUN SINIRLARI
Yeni keşfedilen kaleler, geçmişte Perslerin ve göçebelerin akınlarına karşı sabit ve güçlendirilmiş bir bariyer olarak görülen Roma’nın doğu sınırının, farklı kalelerin bulunduğu canlı bir alandan daha fazlası olduğu teorisini destekleyen yeni kanıtlar sağlıyor. farklı dönemlerde kullanılmış ve ticaret kervanları her iki taraftan da sık sık bölgeden geçmekteydi. sunuldu.
Araştırmada yer almayan Bryn Mawr Koleji’nden Arkeolog Rocco Palermo, casus uydu fotoğraflarının araştırmacılar için hayati bir kaynak haline geldiğini ve detaylı incelemelerinde büyük ilerleme kaydedildiğini belirtti. Palermo, “Bu araştırma, kalelerin dağılımını değerlendirmek için yeni bir teknik kullanıyor ve bu yapıların ticaret gibi karmaşık dinamikleri takip ettiğini kanıtlıyor.” dedi.
Palermo, Roma’nın doğu sınırının imparatorluğun diğer uçlarından farklı olduğunu, diğer tarafta yalnızca ‘barbarlarla’ karşı karşıya olduğunu belirtti. Gerçekte Roma, doğu sınırında iyi eğitimli bir orduya sahip organize bir imparatorluk olan Perslerle karşı karşıyaydı. Palermo, sınır bölgesinin göçebe kabileler tarafından ‘tampon bölgeye’ dönüştürüldüğünü ve bu kabilelerin çoğu zaman büyük güçler için arabuluculuk yaptığını belirtti.
Palermo, “Bu, göçebe kabilelerin ticaret ve kültürel karşılaşmaların ayrılmaz bir parçası olduğu doğal çevre bağlamında karmaşık ve kırılgan bir bölgeydi” diye ekledi.
‘BÜYÜK BİR POTANSİYEL TAŞIYOR’
Yeni keşfedilen alanlardan bazıları bölgede gelecekte yapılacak arkeolojik araştırmalar için ayrılmış durumda, ancak diğerleri araştırmacıların girmesinin yasak olduğu aktif askeri bölgelerde bulunuyor.
Araştırmada yer almayan Hollanda’daki Groningen Üniversitesi’nden arkeolog Lidewijde de Jong, araştırmanın eski saha görüntülerinin incelenmesi söz konusu olduğunda hava fotoğrafçılığı ve uydu görüntülerinin büyük potansiyelini de ortaya çıkardığını söyledi. Jong, araştırmanın siyasi istikrarsızlık, bölgenin modern gelişimi veya ekonomik krizler nedeniyle “arkeolojik kazı olanaklarının sınırlı olduğu bir bölgede yoğunlaştığını” sözlerine ekledi.
*Gazeteci
Yepyeni makale National Geographic web sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
